शुक्रवार, १२ नोव्हेंबर, २०१०

सेनापती बापट

सेनापती बापट
 पांडुरंग महादेव बापट , अहमदनगर जिल्हयातील पारनेर येथे गरीब कुंटूबात १२ नोव्हेंबर १८८० रोजी त्यांचा जन्म झाला .सशस्त्र क्रांतिकारक, तत्वचिंतक व लढाऊ समाजसेवक अशी त्यांची ओळख . १९२१ ते १९२४ या कालखंडात पुणे जिल्हयातील मुळशी पेटयात धरणग्रस्त गावांकरिता व शेतकर्‍यांकरिता बापट यांनी सत्याग्रहाचा लढा दिला, त्यामूळे  बापट सेनापती या नावाने ओळखले जाऊ लागले, . माघ्यामिक आणि बी. ए. पर्यतचे उच्च शिक्षण पुणे येथे झाले. अर्थशास्त्र व इतिहास विषय घेऊन १९०३ साली बी. ए. परीक्षेत उत्तीर्ण झाल्यावर मुबंई विद्यापिठाची शिष्यवृत्ती मिळवून ते इंजिनिअरिंग करण्यासाठी इंग्लंडला गेले. एडिंबरो येथे इंजिनिअरिंग कॉलेज मध्ये शिक्षण घेत असतानाच क्रांतिकारक विचारांचा प्रचार करीत असल्यामूळे शिष्यवृत्ती बंद होऊन त्यांचे शिक्षण अपूर्ण रा्हिले श्यामजी कृष्ण वर्मा या क्रांतिकाराक नेत्याशी परिचय होऊन त्यांच्या मदतीने पॅरिस येथे राहून तेथील रशियन क्रांतिकारकांकडून प्रचंड स्फोटक बॉबची तंत्रविद्या त्यांनी हस्तगत केली. . त्या तंत्रविद्येची पुस्तिका भारतात व बंगालमधील क्रांतिकारक गटांपर्यत पोहोचविण्याचे गुप्त कार्य ते करत होते. क्रांतिकारकांच्या कटाच्या एका खटल्यात माफीच्या साक्षीदाराचे बापटांचे नाव उघड केल्यामूळे बापट हे १९०८ पासून साडे चार चार वर्षे भुमिगत राहिले. १९२१ पर्यत स्वत:च्या जन्मगाबी पारनेर येथे शिक्षक म्हणून राहिले आणि समाजसेवा व्रत घेतले. पहाटे उठल्याबरोबर गावचे रस्ते झाडणे व शौचकूप साफ करणे हे व्रत त्यांनी जन्मभर स्वीकारले १९२१ ते १९२४ या कालखंडात पुणे जिल्हयातील मुळशी पेटा येथील धरणग्रस्त शेतकर्‍यांना जमीन मिळविण्याकरिता सत्याग्रहाचे आंदोलन चालविले या आंदोलनात कारावासाची तीनदा शिक्षा त्यांना झाली. शेवटची सात वर्षे सक्तमजुरीची होती. राजकिय स्वातंत्र्याच्या आंदोलनामध्ये भाग घेत असताना राजद्रोह विषयक भाषणे केल्याबद्दल सक्तमजूरीची शिक्षा झाली. संस्थाची प्रजांच्या हक्कांकरिता चालु असलेल्या आंदोलनात भाग घेऊन संस्थानच्या प्रवेशबंद्या त्यांनी मोडल्या त्याबदल कारावासही सोसला. स्वातंत्र्योत्तरकाळातही भाववाढ विरोधी ओदोलन गोवामुक्ती आंदोलन संयुक्त महाराष्ट्र् आंदोलन इ. ओदोलनांमध्ये त्यांनी पुढाकार घेतला.सेनापतिंनी विपूल लेखनही केले.१९३३-३४ पर्यंतचे बव्हंशी पद्यात्मक आत्मचरित्र त्यांनी पद्यात लिहिले.

कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:

टिप्पणी पोस्ट करा